زمان مطالعه: ۳ دقیقه

و ان علیکم لحافظین : بدون شک نگاهبانانی بر شما گمارده شده است.

کراماً کاتبین : نگاهبانانی که در نزد پروردگار مقرب و محترمند و پیوسته اعمال شما را می نویسند.

یعلمون ما تفعلون : و از آنچه شما انجام می دهید آگاهند، و همه را به خوبی می دانند.[۱]

منظور از “حافظین” در اینجا فرشتگانی هستند که مأمور حفظ و نگهداری اعمال انسانها اعم از نیک و بد هستند که در آیه ۱۷ سوره “ق” از آنها تعبیر به ” رقیب و عتید” شده است: ما یلفظ من قول الادیه رقیب عتید:”انسان هیچ سخنی را تلفظ نمی کند مگر اینکه نزد آن فرشته ای است مراقب و آماده برای انجام مأموریت ، و در همان سوره “ق” در آیه قبل می فرماید: اذیلقی المتلقیان عن الیمین و عن الشمال قعید:” به خاطر یاورید هنگامی را که که دو فرشته راست و چپ که ملازم شما هستند اعمال شما را تلقی و ثبت می کنند.

در آیه ۱۸ سوره ق آمده است” مَا یَلْفِظُ مِن قَوْلٍ إِلَّا لَدَیْهِ رَقِیبٌ عَتِیدٌ “”هیچ سخنی را انسان تلفظ نمی کند مگر اینکه نزد آن فرشته ای مراقب و آماده برای انجام ماموریت است” این آیه بر روی سخنان و الفاظ آدمی تکیه دارد، تا آنجا که گاهی یک جمله مسیر اجتماعی را به سوی خیر و شر تغییر می دهد. و هم به خاطر اینکه بسیاری از مردم سخنان خود را جزء اعمال خویش نمی دانند، و خود را در سخن گفتن آزاد می دانند، در حالی که موثرترین و خطرناک ترین اعمال آدمی همان سخنان اوست.

“رقیب” به معنی مراقب و “عتید” به معنی کسی است که مهیای انجام کار است ، لذا به اسبی که مهیای دویدن است ” فرس عتید” می گویند، و به کسی که چیزی را ذخیره و نگهداری می کند نیز ” عتید” گفته می شود.

غالب مفسران معتقدند که رقیب و عتید همان دو فرشته ای است که در آیه ۱۷ سوره ق به عنوان ” متلقیان” از آنها یاد شده است، فرشته سمت راست نامش “رقیب” و فرشته سمت چپ نامش “عتید ” است. در اینکه این دو فرشته چه سخنانی را می نویسند؟ در میان مفسران گفتگو است، جمعی معتقدند همه را می نویسند، حتی ناله ای را که دردمند در موقع درد سر می دهد! در حالی که بعضی دیگر معتقدند تنها الفاظ خیر و شر و واجب و مستحب یا حرام و مکروه را می نویسند و کاری به مباحات ندارند.

اما عمومیت تعبیر آیه نشان می دهد که تمامی الفاظ و گفتار آدمی ثبت می شود.

جالب اینکه در حدیثی از امام صادق علیه السلام آمده است که :”ان المومنین اذا قعدا یتحدثان قالت الحفظه بعضها لبعض اعتزلوا بنا، فلعل لها سراً و قدستر الله علیهما!”” هنگامی که دو مومن کنار هم می نشینند و بحث های خصوصی می کنند ، حافظان اعمال به یکدیگر می گویند : ما کنار رویم، شاید آنها سری داردند که خداوند آنرا مستور داشته” راوی میگوید:” مگر خداوند عزوجل نمی فرماید ما یلفظ من قول الالدیه رقیب و عتید””هیچ سخن انسان نمی گوید مگر اینکه فرشته مراقب و آماده ثبت اعمال نزد آن حاضر است”؟ امام فرمود:” ان کانت الحفظه لا تسمع فان عالم السریسمع و یری””اگر حافظان سخنان آنها را نشنوند خداوندی که از اسرار با خبر است می شنود و می بیند”[۲]

[۱] انفطار – ۱۰ الی ۱۲

[۲] اصول کافی مطابق نقل نور الثقلین جلد ۵ صفحه ۱۱۰ش

مطالعه بیشتر:

فرشتگان (قسمت اول)

 چهار فرشته مقرب (قسمت دوم)

ملک الموت (قسمت سوم)

فرشتگان و جنگ بدر (قسمت چهارم)

جبرئیل یا روح خدا (قسمت پنجم)

صفات فرشتگان (قسمت ششم)

هاروت و ماروت (قسمت هفتم)

بارگذاری فایل BGL دیکشنری Babylon برای آشنایی با فرشتگان (قسمت هشتم)

آیا فرشتگان مونث هستند؟ (قسمت دهم)