قراردادها پایه و اساس اکثر معاملات تجاری هستند و وضوح آنها به‌دلایل مختلفی از اهمیت بالایی برخوردار است. یک قرارداد خوب قراردادی است که واضح و بدون ابهام نوشته شده باشد، این نوع قرارداد می‌تواند به جلوگیری از سوء تفاهم‌ها و اختلافات بین طرفین کمک کرده و در زمان و منابعی که ممکن است صرف دعواهای حقوقی شود، صرفه‌جویی نماید.

وضوح در قراردادها تضمین می‌کند که همه طرفین درک متقابلی از حقوق، تعهدات و انتظارات خود دارند. این درک متقابل برای اجرای آرام شرایط قرارداد بسیار مهم است. هنگامی که هر بند به وضوح بیان می‌شود، فضای کمی برای تفسیر باقی می‌گذارد، که اغلب می‌تواند منجر به اختلاف‌نظر شود.

vhvn

قراردادهای بدون ابهام در دادگاه بهتر قابل پیگیری هستند. اگر اختلافی پیش بیاید و قرارداد نزد قاضی مطرح شود، قراردادی که واضح و بدون ابهام نوشته شده باشد راحت‌تر مورد تفسیر قرار می‌گیرد. قضات برای تفسیر مقاصد طرفین به زبان ساده قرارداد تکیه می‌کنند و یک قرارداد خوب نوشته شده اغلب می‌تواند به حل و فصل سریع‌تر منجر شود.

علاوه بر این، قراردادهای روشن می‌تواند روابط تجاری بهتری را تقویت کند. هنگامی که هر دو طرف تعهدات خود را درک کنند، اعتماد و احترام ایجاد می‌شود که برای مشارکت‌های تجاری طولانی مدت ضروری است.

در نهایت، در بازار جهانی امروز، جایی که قراردادها اغلب از مرزهای بین‌المللی عبور می‌کنند و طرف‌هایی از نظام‌های حقوقی و فرهنگ‌های مختلف را درگیر می‌کنند، وضوح حتی مهم‌تر می‌شود. قراردادی که واضح و بدون ابهام باشد می‌تواند از موانع زبانی و شیوه‌های مختلف تجاری فراتر رفته و آن را به ابزاری حیاتی برای تجارت بین المللی تبدیل کند.

در نتیجه، نوشتن قراردادهای صریح و بدون ابهام فقط یک موضوع برای جلوگیری از اختلاف نیست بلکه قابلیت اجرا در دادگاه، تقویت روابط تجاری سالم و تسهیل تجارت بین المللی را آسان و استوار می‌کند، نوشتن چنین قراردادهایی مهارتی است که می‌تواند پیامدهای مثبت گسترده‌ای برای همه طرف‌های درگیر داشته‌باشد.

استعلام:

۱. با در نظر داشتن بند «ج» ماده ۲ قانون پولی و بانکی کشور مصوب ۱۳۵۱ با اصلاحات بعدی، آیا میتوان معاملهای مانند بیع خودرو یا ملک منعقد کرد و ثمن آن را ارز خارجی قرار داد؟ آیا بند «ج» ماده مزبور از قوانین آمره است و توافق برخلاف آن وفق ماده ۱۰ قانون مدنی امکانپذیر نیست؟ بهعبارت دیگر، آیا تمامی معاملات داخلی باید با وجه رایج کشور منعقد شود؟ ۲. چنانچه خواهان مدعی دادن قرض به میزان قابل توجهی ارز خارجی به خوانده باشد، آیا در فرض احراز، میتوان خوانده را به پرداخت ارز خارجی محکوم کرد یا آنکه برخلاف قوانین آمره است؟ ۳. چنانچه موارد فوق برخلاف قوانین آمره باشد، در صورت انعقاد عقد بیع، وضعیت حقوقی آن چیست؟ آیا رابطه قراردادی باطل است؟

پاسخ:

۱، ۲ و ۳. در فرض سؤال که عوض یا ثمن معاملهای، ارز تعیین شدهاست؛ اولاً، چنانچه معامله با رعایت مقررات ارزی کشور؛ از جمله مواد ۲۵۲ (پرداخت برات به انواع پولی که در آن معین شده به عمل میآید.) و ۲۵۳ (اگر دارنده برات به براتدهنده یا کسی که برات را به او منتقل کرده است پولی غیر از آن نوع که در برات معین شده است بدهد و آن برات در نتیجه نکول یا امتناع از قبول یا عدم تادیه اعتراض شود دارنده برات میتواند از دهنده برات یا انتقالدهنده نوع پولی را که داده یا نوع پولی که در برات معین شده مطالبه کند ولی از سایر مسئولین وجه برات جز نوع پولی که در برات معین شده قابل مطالبه نیست.) قانون تجارت مصوب ۱۳۱۱ منعقد شود، با توجه به بند «ج» ماده ۲ (تعهد پرداخت هرگونه دین و یا بدهی فقط به پول رایج کشور انجامپذیر است، مگر آنکه با رعایت مقررات ارزی کشور ترتیب دیگری بین بدهکار و بستانکار داده شده باشد.) قانون پولی و بانکی کشور مصوب ۱۳۵۱ با اصلاحات و الحاقات بعدی (بهعنوان قانون حاکم بر زمان انعقاد معامله)، در صحت معامله تردیدی نیست و دادگاه به پرداخت ارز مورد خواسته حکم صادر میکند؛ اما در صورت انجام معامله بدون رعایت مقررات فوق، با توجه به اینکه اراده مقنن در بند «ج» ماده ۲ یادشده بر دخالت در روابط خصوصی اشخاص نبوده؛ بلکه منع قانونی فوق ناظر بر الزام به ایفای تعهد به ارز است و نه اصل معامله به ارز؛ بنابراین دادگاه معادل ریالی ارز مورد تعهد را مورد حکم قرار خواهد داد. شایسته ذکر است رویکرد مقنن در بند «ث» ماده ۵۸ قانون بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران (قانون اصلاح قانون پولی و بانکی کشور مصوب ۳۰/۳/۱۴۰۲ مجلس شورای اسلامی و ۱۷/۸/۱۴۰۲ مجمع تشخیص مصلحتنظام) (تسویه هرگونه دین و یا بدهی فقط با پول رایج کشور امکانپذیر است، مگر آنکه قانون، شیوه دیگری را تعیین کرده یا با رعایت مقررات، ترتیب دیگری بین بدهکار و بستانکار توافق شده باشد.) بهعنوان جایگزین بند «ج» ماده ۲ یادشده که تسویه هرگونه دین و یا بدهی و نه تعهد پرداخت آن را فقط با پول رایج کشور امکانپذیر دانستهاست؛ مگر در صورت تعیین شیوه دیگری از سوی مقنن و یا تعیین ترتیب دیگری بین بدهکار و بستانکار، مؤید این برداشت است.

نکته۱: تاریخ نظریه : ۱۴۰۲/۱۱/۱۱شماره نظریه : ۷/۱۴۰۲/۳۶۸شماره پرونده : ۱۴۰۲-۱۵۵-۳۶۸ح

نکته۲: توجه داشته باشید مخلص کلام این است که بین تسویه و تعهد فرق است.

قرارداد خریدوفروش خودرو که از آن با نام مبایعه‌نامه و یا قولنامه نیز نام‌برده می‌شود، از ابعاد حقوقی متنوعی قابل‌بررسی است که در این نوشتار سعی می‌کنیم به اهم آن بپردازیم، مواردی که در صورت عدم دقت به آن‌ها شاید عواقب جبران‌ناپذیری به وجود آید.

۱. طرفین قرارداد:
شاید نخستین مورد در خصوص انعقاد یک قرارداد آن‌هم در قراردادهای خریدوفروش خودرو اهلیت طرفین باشد، اهلیت یعنی اینکه اشخاصی که می‌خواهند قرارداد را منعقد کنند آیا قانوناً امکان خریدوفروش اموال خود را دارند یا نه مثلاً آیا به سن قانونی رسیده‌اند؟ آیا ممنوع المعامله به علت ورشکستگی نیستند؟ آیا اصولاً اسناد هویتی آن‌ها دارای اعتبار کافی است؟ آیا اسناد مالکیت آن‌ها کامل است؟ یا ازلحاظ صحت عقلی در سلامت کامل به سر می‌برند؟ و مواردی از این قبیل که بررسی آن‌ها توسط یک کارشناس می‌تواند بسیار راه گشا باشد.
۲. ارزش و نحوه پرداخت مبلغ قرارداد:
چگونگی ارزش‌گذاری بر روی یک محصول اعم از کالا و خدمت نیز از اهمیت ویژه‌ای برخوردار‌است مخصوصاً اگر این محصول یک خودرو باشد، زیرا ارزش‌گذاری خودرو به عوامل بسیار زیادی من‌جمله سال ساخت؟ تیپ؟ رنگ؟ مسائل فنی، کارکرد و مانند آن بستگی دارد و تنها یک فرد خبره می‌تواند این ریزه‌کاری‌ها را به‌دقت بررسی نموده و ارزش‌گذاری مناسبی را تخمین بزند.
از طرفی نحوه پرداخت مبلغ قرارداد و شرایط پرداخت نیز بسیار حائز اهمیت است، اینکه مبلغ نقداً پرداخت می‌شود یا اقساطی، توسط چک پرداخت می‌شود یا دیگر ابزارهای پرداخت، کی و چگونه تأدیه می‌شود و دیگر مسائل نیز از مواردی است که باید به‌دقت به آن‌ها توجه نمود، زیرا روش‌های متفاوت پرداخت مبلغ قرارداد می‌تواند تابع شرایط خاص به خود باشد. به‌طور مثال طبق قانون چک جدید اگر مبلغ قرارداد برابر یا بزرگ‌تر از ۲۰۰ میلیون تومان باشد، برای نقد کردن چک، حتماً می‌بایست قرارداد فروش خودرو به بانک ارائه گردد!
۳. شرایط قرارداد:
بی‌تردید هر قراردادی شرایط خاص خود را دارد برای خریدوفروش خودرو وجود اسناد مالکیت خودرو به انضمام پرداخت خلافی و عوارض خودرو از اهمیت خاصی برخوردار‌است همچنین داشتن بیمه و اطلاعات مرتبط با میزان تعهدات بیمه‌ای و تاریخ اعتبار آن از اهمیت بالایی برخوردار است، اینکه مورد معامله در چه زمانی و در کجا تحویل شود نیز از شرایط نقل‌وانتقال خودرو محسوب شده و وجود یک قولنامه معتبر که تمامی موارد به‌دقت در آن ذکرشده باشد بر غنای قرارداد می‌افزاید، چگونگی فک پلاک، اعطای وکالت‌نامه، پرداخت تتمه مبلغ قرارداد، نحوه تحویل گرفتن خودرو و البته چگونگی حل‌وفصل اختلافات نیز از مواردی است که در شرایط قرارداد به آن پرداخته می‌شود.